Omslag naar kringlooplandbouw - Een kamerbrief vol verhalen

Sommige ondernemers hebben geen agrarische achtergrond. Anderen willen een innovatief project aangaan. Nieuwe vormen van landbouw lopen regelmatig tegen financiering aan. De banken staan in deze gevallen niet te trappelen, vanwege onder andere hoge risico's. Het Nationaal Groenfonds is een partij die in dergelijke gevallen wél mag, durft en doet. Ze vertellen zelf over hun visie en geven een aantal prachtige praktijkvoorbeelden.

Een andere variant is particuliere financiering door middel van aandelen. Zo bouwt Stichting BD Grondbeheer gestaag aan een portefeuille bestaande uit grond en landerijen. Deze kunnen worden gepacht door partijen die zich verbinden aan het biodynamische beheer dat de stichting voorstaat.

Ook collectieve financiering is een optie. Een goed en bekend voorbeeld zijn de Herenboeren. Deze constructie bestaat uit aandeelhoudende consumenten die gezamelijk een boer inhuren om 'hun' boerderij en land te beheren.

Natuur en Landbouw zijn met elkaar verbonden. Staatsbosbeheer en het ministerie van LNV nemen samen het voortouw met nieuwe initiatieven en open en eerlijk onderling contact. Het kan, en moet, dus wel, vertellen ze zelf.

Ardy de Goeij doet op zijn natuurboerderij, Hoeve Stein, niks anders. Hij boert op natuurgrond en bewijst dat bijvoorbeeld flexibel zijn in het kiezen van je maaiperiodes een groot effect heeft op de natuur om je bedrijf heen.

De mestwetgeving kan beter aansluiten op de ontwikkelingen rond kringlooplandbouw, dat bewijst Arjan Prinsen in de Achterhoek. Dankzij speelruimte die hij verkreeg in samenwerking met provincie en ministerie, haalt hij meer uit zijn mest. En dat volledig lokaal.

Jan Slangen kweekt asperges. Zo ontdekte hij dat regelgeving en praktijk zich niet altijd synchroon ontwikkelen. Al experimenterend met de samenstelling van zijn compost, bleek dat zelf gemaakte compost niet is toegestaan. Nu koopt hij het in. Helaas, want "ik kan nu geen invloed meer uitoefenen op de grofheid en samenstelling van de compost."

Een van de pioniers in het creëren van een verdienmodel met natuurvriendelijke landbouw, is het Amsterdamse Boeren van Amstel. Daarnaast biedt dit verhaal ook een eerlijke blik op de weerbarstigheid waar initiatieven last van kunnen hebben. Na de herstart draaien de boeren weer zoals het bedoeld was. De weidevogels in het Groene Hart kwetteren dankbaar.

Boer Ruud voert zijn varkens met restproducten uit de streek. Zijn proces scheelt op een aantal manieren in te maken kosten en zijn varkens worden er gelukkiger van, getuige hun lange staarten. In dit verhaal is het win/win voor zowel natuur als opbrengsten.

Als je op en in het bedrijf van je ouders de ruimte kunt krijgen om te experimenteren, moet je die pakken. Zo ontstaat de Nieuwe melkboer. Tom en Bart Grobben vertellen hoe zij hun bedrijf hebben opgebpouwd en hun dromen langzaam maar zeker hebben waargemaakt. Met een prachtig vernieuwend product als resultaat.

'Praktijkgestuurde innovatie' is een fraaie term voor het uitproberen van nieuwe ideëen in de praktijk, en dat is exact wat wordt gedaan op de Boerderij van de Toekomst. Twee initiatiefnemers vertellen over de samenwerking tussen WUR en het ministerie van LNV en over het nut van deze manier van werken.

Nieuwe kennis opdoen en deze vervolgens zo goed en breed mogelijk delen. Dit is het principe van Jacob van den Borne. De aardappelteler innoveert, zoekt, werkt uit, faalt en slaagt en deelt al zijn kennis met collega's, studenten en andere geïnteresseerden.

Ook in Groningen wordt op deze wijze landbouw bedreven. Op Boerderij Kloosterplaats boert Peter Harry Mulder als een wetenschapper, met de bodem en de akkervogels als grote winnaars.

Als je boeren wilt betalen voor een landschap waar de rest van Nederland graag in verblijft, dan moeten de prestaties meetbaar zijn en de afspraken over wat wel en wat niet, duidelijk en onbetwistbaar. Alex Datema vertelt als voorzitter van BoerenNatuur over projecten die werken met de ontwikkeling van KPI's. “De keuzevrijheid van de ondernemer is cruciaal,” stelt Datema.

Naast meetbaarheid, is ook een eerlijke prijs cruciaal als we de ware kosten van de landbouw willen betalen. In de Amsterdamse Pijp brengt supermarkt De Aanzet deze echte prijs naar de consument toe, door een opslag voor bijvoorbeeld energie of bodem aan het bonnetje toe te voegen.