“Een keten kan alleen succesvol zijn, als elk onderdeel ervan geld verdiend en het daarna voor de consument nog te betalen is”. Het is niet de definitie van ‘een keten’, maar wel een heldere samenvatting. Gegeven door Denise Dijkhof. Zij stuurt als Senior Categorymanager bij PLUS Retail het zespersoons team aan dat verantwoordelijk is voor onder andere alle vlees en vleeswaren. Van inkoop tot verkoop, of, in het geval van ketensamenwerking, van geboorte tot verkoop.
“Adel verplicht”, roep ik ergens in het gesprek en dat is natuurlijk zo. PLUS is al jaar en dag een duurzame speler in retail Nederland. Dijkhof bevestigt: “het zit hier echt in het DNA. Dat merk je niet alleen in inkoop of verkoop, maar bijvoorbeeld ook aan de lokale betrokkenheid van de PLUS ondernemers”. Dat impliceert dat circulariteit en kringloop ook hoog in het vaandel staan en dat blijkt ook zo te zijn. Al in 2014 startte PLUS met een eerste project dat zich richt op Blonde d’Aquitaine rundvlees, waarvoor de Dierenbescherming het Beter Leven keurmerk 2 sterren. Het rundvlees wordt circulair geproduceerd, de herkomst is bekend en inzichtelijk, de samenwerking is recentelijk met opnieuw vijf jaar verlengd.
Door naar de varkens. “Varkensvlees is een generiek product”, legt Dijkhof uit, “en wij willen ons natuurlijk graag onderscheiden”. Maar hoe dan? Nou, bijvoorbeeld door een onoverzichtelijk en ongrijpbaar proces in eigen hand te nemen en om te toveren tot iets dat klein, behandelbaar en controleerbaar is. “We hadden zo’n 500 schakels in de keten zitten. Waar voorheen vlees en vleeswaren vanuit diverse stromen in Nederland en in mindere mate uit Europa ingekocht werd, kiezen we er nu voor om varkens uit de eigen keten in z’n geheel te verwaarden. Dat wil zeggen dat alle grondstoffen opnieuw worden gebruikt. In de nieuwe situatie gaat het om in eerste instantie 14 varkenshouders en 1 slachterij, voordat het vlees (en de vleeswaren) via de producenten bij ons in de winkel uitkomt”, aldus Dijkhof, die de voordelen kernachtig samenvat: “dat betekent dat we gezamenlijk, zowel PLUS, Vion als de varkenshouders, praten over bijvoorbeeld voeding van de dieren, maar ook leefomstandigheden en verbeteringen aan het proces”.
Selectie
Het resultaat wordt langs de meetlat gelegd van smaak, impact op het milieu en het welzijn van mens en dier. Met andere woorden: is het lekker? Wat zijn de consequenties voor onze (toekomstige) leefomgeving? De natuur dus, maar ook mens en dier. Strenge eisen worden gesteld aan het vlees en dus ook aan de deelnemende varkenshouders. Dijkhof schetst het selectieproces: “De basis vormt het programma ‘Good Farming Star’ van onze partner Vion. Dit programma voldoet aan het Beter Leven keurmerk 1-ster. Daarin zitten 170 varkenshouders die al heel veel doen en ook graag mee willen werken aan meer vernieuwing en vooruitgang. Daarna zijn we parameters op gaan stellen. Wat zijn de verwachtingen, wat moeten ze kunnen doen en leveren, etc. PLUS is een coöperatie van en voor zelfstandig ondernemers. En ook varkenshouders zijn ondernemers bij uitstek. We hebben middelgrote familiebedrijven geselecteerd, waar de varkenshouders met passie voor hun vak bezig zijn en die open staan voor samenwerking en met een open blik richting de toekomst. Op basis van de voorselectie, die samen met Vion is gedaan, zijn we langs gegaan. Kennismaken, praten, aan de keukentafel, over wat we voor elkaar zouden kunnen betekenen. Daar zijn nu veertien varkenshouders uitgekomen, maar dat moeten er uiteindelijk dertig worden.” De fysieke kick-off volgde begin september met een centrale bijeenkomst, waar alle deelnemers van de jongste PLUS-korte keten kennismaakten en eerste ervaringen uitwisselden.
“In een keten kan geen sprake zijn van een dominante partij”
“Samenwerken is de sleutel”
Want daar gaat het uiteindelijk om, samenwerken. “In een keten kan geen sprake zijn van een dominante partij”, is Dijkhof stellig. Is dat dan geen nieuwe rol voor de sector retail, dat toch gewend is te sturen? “Dat is wel de naam die de retail als geheel heeft ja,” beaamt Dijkhof, “maar we waren van oudsher gericht op de industrie en dat is veranderd. Als onderdeel in een keten kan er van niks anders dan gelijkwaardigheid sprake zijn. Dan moet je dus eerlijk, transparant en bescheiden zijn”. En onderling begrip creëren, hulp bieden. “Zo namen wij in een gesprek met LNV mee dat we te maken hebben met wet- en regelgeving is die de verdere verduurzaming soms. Dat erkennen ze in Den Haag en we blijven graag met het Ministerie in gesprek hoe we elkaar kunnen helpen om volgende stappen te zetten op het gebied van kringlooplandbouw,” is Dijkhof concreet.
Kringloop Plus
Alles draait om eerlijkheid en zichtbaarheid. Ben eerlijk en laat het zien. Bij de varkenshouders worden grote borden geplaatst, waarmee ze prominent duidelijk kunnen maken dat ze onderdeel zijn van de PLUS keten. En consumenten zijn bij een aantal varkenshouders zeker ook welkom een kijkje te komen nemen. De boer komt in ieder geval al ‘naar de mensen toe’, want vanaf half oktober staat de foto van de boeren op al het varkensvlees dat bij een van de veertien vandaan is gekomen.
Het is een combinatie van menselijkheid, procesoptimalisatie en kringloopdenken dat door het hele gesprek heenloopt, met als kernboodschap dat er heel erg veel mogelijk is als je de juiste samenwerking zoekt. Dat bleek met de runderen en dat gaat nu in de praktijk worden gebracht met de varkens. En er komt nog een hip en techie project aan: Bananen met blockchaintechnologie. Maar dat is wellicht ooit aanleiding voor een nieuw artikel. De verwachtingen zijn echter ongewijzigd hoog, want zo werkt het, adel verplicht.
Publicatiedatum op deze site: 30 september 2019
Dit verhaal is onderdeel van een serie artikelen voor deze website (tussen 2019 en 2021) waarin agrarisch ondernemers vertellen hoe zij werken aan de omslag naar kringlooplandbouw. Op Groeien naar morgen lees je verhalen van agrariërs die stappen zetten en maak je kennis met de Demobedrijven.