Onder de rook van Groningen, in de kom van de twee grootste snelwegen die de stad ontsluiten, ligt Foxwolde. Daar, ingeklemd tussen de A7 en de A28, ligt ook het domein van melkveehouder Peter Oosterhof. “Het is nog wel Drenthe hoor”, verduidelijkt hij gretig en hij weet het, want de boerderij is al generaties lang in het bezit van zijn familie.
Het opvallende aan Oosterhof is zijn enthousiaste omarming van nieuwe vormen van landbouw. En, hij is geen principiële wereldverbeteraar, maar iemand die ‘per ongeluk’ wat meer natuurinclusief, of zelfs regeneratief, ging boeren. “Ik was een beetje zat van het high input-model. En nu, vijf jaar later, kan ik alleen maar zeggen dat de beslissing om het anders te gaan doen alleen maar goed is geweest. Niet alleen voor mij, maar ook voor mijn omgeving”. En daarom deelt Oosterhof graag zijn verhaal. Omdat het zeker niet altijd makkelijk, maar wel altijd leerzaam, uitdagend en heel dankbaar was en is.
Bodembeheer
We beginnen waar ook Oosterhof begint: bij de bodem. “Ik ben gelijk gestopt met het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest,” steekt de Drent van wal. “Planten moeten kunnen groeien en het bodemleven moet zich voeden met de resten van diezelfde planten. Mest rijd ik op een bodemvriendelijke manier uit, dus bovengronds, in kleine porties en het liefst bij regenachtig weer, zodat het gelijk wordt verdund.”
Bodembeheer en dierwelzijn treffen elkaar bij het volgende belangrijke punt van de melkveehouder: de weidegang. “Door gebruik te maken van maximale weidegang, dus 250 dagen of meer per jaar, gaat de mest op een natuurlijke manier, en gescheiden, het land op en hebben we minder mest uit te rijden. Geen vermenging van mest en urine betekent geen uitstoot. Hoe simpel kan het zijn, de natuur heeft dit zelf al lang geleden bedacht,” roept Oosterhof enthousiast.
“Maïsteelt kost veel teveel energie”
Ook de gebruikte grassoorten spelen een grote rol. Gras in plaats van mais, is de basis van de visie waarmee wordt gewerkt. “De maisteelt is slecht voor de bodem, kost veel teveel energie bij de oogst en het tekort aan eiwitten moet ik aanvullen met bedrijfsvreemde stoffen. Daarnaast zijn de grassen beter voor de koeien, want waar mais vol zit met het ontstekingsbevorderende omega-6, is gras rijk aan het veel gezondere omega-3.” Oosterhof deelt zijn kennis graag en is overtuigd van zijn ideeën en werkwijze. De gezondere bodemstructuur is namelijk ook weer beter in staat vocht te reguleren en daarmee beter bestand tegen extreme weersomstandigheden. En dat alles komt door middel van de gezonde voeding van de koeien die erop lopen weer terug waar het hoort: in het dier. “We gebruiken naast gras en klavers ook kruiden, zoals duizendblad, smalle weegbree en cichorei. De grassen bestaan voornamelijk uit het veelgebruikte Engels raaigras, maar ook uit diepwortelende grassen als kropaar en zacht bladig rietzwenkgras.” De diversiteit van deze begroeiing maakt dat de koeien veel minder medicijnen nodig hebben en er dus geen medicijnresten in de melk kunnen komen.
Fokken
De tweede pijler onder het nieuwe bedrijf van Oosterhof zijn de koeien. Waar tegenwoordig vooral wordt geselecteerd en ingekocht op internationaal verkregen ‘fokwaardes’, is Oosterhof op zoek gegaan naar de koeien van zijn opa, die ‘van gras melk maken’. “Als je fokwaardes inkoopt in Frankrijk, Israël of Noord-Amerika en Canada, dan krijg je de koeien die ze dáár nodig hebben en graag zien. Maar wij hebben andere beesten nodig, want we leven in andere omstandigheden. Er moet weer meer regionaal gefokt worden,” is Oosterhof helder. “De moderne koe mist het ‘grasvreetgen’ en in sommige gevallen moeten ze worden bijgevoederd met zetmeel om ze op de been te houden,” is Oosterhof kritisch. Hij heeft zijn koeien gekruist met de Centraal-Europese Fleckvieh, een afstammeling van het roodbonte Simmentalerrund uit het Alpengebied, en dat heeft al een behoorlijke boost in zowel gezondheid als te verwachte levensduur opgeleverd. “Wel vraag ik mij af hoe ik nu verder kan fokken,” vraagt Oosterhof zich af. Alle hulp is welkom. “Mijn fokdoel is een efficiënt en gezond (A2A2) producerende koe, met een lange levensduur en waarmee het fijn werken is.” Een mooi, en hopelijk ook een realistisch, streven.
Pachten of kopen?
Als we te spreken komen over wet- en regelgeving, veert Oosterhof overeind. Hij wordt getriggerd door de verschillende vormen waarop boeren aan land kunnen komen. “Omdat de grond zo'n dure productie factor is, wordt het intensiveren van het grondgebruik in de hand gewerkt. Waar pacht een kostenpost is, is eigendom eigenlijk een belegging. En beleggen doe je pas als je geld over hebt. Dus niet aan het begin van je carrière. Dus als de overheid extensieve en ook nieuwe vormen van landbouw wil stimuleren, is dit een punt van aandacht..”
“Ik heb advies nodig van mensen die niks komen verkopen”
Objectief en eerlijk advies
Ondanks alle mooie resultaten en het proces waarin hijzelf en het bedrijf zich bevinden, heeft Oosterhof nog genoeg plannen en ideeën voor de toekomst: “ik wil me bijvoorbeeld graag verdiepen in het ontwikkelen van een speciale strokenzaaimachine voor het inzaaien van kruidenrijke randen. Ook wil ik graag hoger maaien, om bijvoorbeeld kikkers en andere beestjes die in het gras leven, te sparen. Daarvoor zijn speciale maaibalken te krijgen, maar die zijn nog niet helemaal doorontwikkeld.” Zomaar wat plannen van de nieuwsgierige ondernemer, die hier graag over in contact komt met boeren of specialisten die hem verder kunnen brengen. Maar wel onbevooroordeeld en zonder eigen agenda graag: “ik heb mensen nodig die niks komen verkopen. Geen trekker, geen voer, geen advies of consultancy. Zo heb ik een aantal mensen in mijn omgeving verzameld die ook heel druk zijn met deze manier van natuurinclusief landbouwen en hier heel veel van afweten. Bijvoorbeeld via een studieclub waar ik aan heb deelgenomen. Ontzettend leerzaam, en zonder al deze mensen en kennis was ik zeker niet zo ver geweest als ik nu ben.”
Zo onthult Oosterhof de voor hem belangrijke factoren van zijn reis naar een nieuwe vorm van melkveehouderij in Foxwolde. En daar blijft het wat hemzelf betreft niet bij. “Het lijkt mij erg leuk om andere boeren mijn bedrijf te laten zien, door middel van een presentatie, een bedrijfsfilm of door ze hier te ontvangen. Ik wil graag laten zien dat duurzaam niet saai is, maar juist vele malen uitdagender dan gangbaar. Al moet ik daar nog wel een soort van ontvangstruimte voor realiseren.” Nog niet alles is gereed voor de ambities van Peter Oosterhof, die regelmatig weidewandelingen en andere bijeenkomsten organiseert op zijn boerderij. Via zowel de A28 als de A7 kom je tot bijna aan het erf.
Dit verhaal is onderdeel van een serie artikelen voor deze website (tussen 2019 en 2021) waarin agrarisch ondernemers vertellen hoe zij werken aan de omslag naar kringlooplandbouw. Op Groeien naar morgen lees je verhalen van agrariërs die stappen zetten en maak je kennis met de Demobedrijven.
Publicatiedatum op deze site: 30 januari 2020