Melkveehouder Hugo Spruit uit Zegveld is een groot voorstander van kringloopdenken en -boeren. Hij participeert dit jaar in het pilotproject Kringlooppakket. „Bij kringlooplandbouw draait het om verliezen beperken. We gaan niet voor de maximale opbrengst, we streven wél naar een optimaal resultaat.”
Het kringlooppakket bestaat uit maatregelen en doelen die in een jaar met gemiddeld weer leiden tot een optimale opbrengst, lagere kosten en minder verliezen naar lucht en water. Het gaat hier om een flexibel pakket met enkele verplichte maatregelen en enkele flexibele eisen met verschillende zwaarteniveaus. Bij de flexibele eisen bepaalt de boer zelf of hij die toepast en op welk niveau. De deelnemers ontvangen een vergoeding voor de genomen maatregelen.
Het kringlooppakket is een initiatief van NMI en PPP-Agro Advies, in samenwerking met de agrarische collectieven Water, Land & Dijken en Rijn, Vecht en Venen. Bij de vaste beheereisen gaat het om een optimale pH, precies bemesten, niet-bemeste bufferstroken en het beperkt scheuren van grasland. De flexibele eisen bevatten een scala aan maatregelen op het gebied van bemesting, bodem en gewasmanagement.
Pionieren
Het kringlooppakket sluit goed aan op de bedrijfsvoering van Hugo Spruit. Hij heeft in samenwerking met IJsbrand Bol een melkveebedrijf met zestig melk- en kalfkoeien en ruim 30 hectare veenland in Zegveld. „Ik wil voor de lange termijn met doelen gaan werken. Maar je moet eerst maatregelen nemen om die doelen te behalen. Het mooie van het kringlooppakket is dat je inzichtelijk hebt welke maatregelen je kunt nemen die passen in je bedrijfsvoering. Verder is het een beetje pionieren.”
Veel van de maatregelen zijn goed uit te voeren in onze bedrijfsvoering, vindt Spruit. Hij probeert aan zoveel mogelijk flexibele beheereisen te voldoen. Een van de punten is een mestvrije zone langs de greppel. Dat was echter lastiger dan van tevoren gedacht, vertelt de Utrechtse boer. „Deze maatregel bleek op onze smalle percelen niet uitvoerbaar.” Spruit denkt erover om op termijn geen kunstmest meer te gebruiken. „We strooien nu alleen in het voorjaar. Zolang het eiwitgehalte in de kuil voldoende hoog is (160-170), gaat de kunstmestkraan ieder jaar een beetje dicht.”
Mede door het project is Spruit bewuster naar bemesting gaan kijken. Zo heeft hij in de zomer op kaal geweid land mest uitgereden en is hij daar gelijk met de baggerspuit achteraan gegaan. Toen het eind augustus ging regenen, was het voor het land niet meer nodig mest uit te rijden, omdat het gras voldoende eiwit bevatte. „Ik bewaar de mest liever tot het voorjaar, dan komt het beter tot zijn recht”, zegt hij. „We hebben twee jaar geleden in extra mestopslag geïnvesteerd en onze koeien lopen in de zomer dag en nacht buiten. We hebben voldoende opslag voor de mest.”
Hugo Spruit kijkt door het kringloopdenken anders tegen zijn bedrijfsvoering aan. Boeren zijn geneigd voor het maximale product te gaan. Die gedachte moet je bij kringloopboeren loslaten, stelt hij. „Het gaat niet om de maximale opbrengst per koe of hectare, het gaat erom hoe je zo optimaal mogelijk kunt boeren, met zo weinig mogelijk verliezen. Als je naar kringlooplandbouw streeft en je ziet dat het resultaat geeft, dan is dat leuk en toekomstbestendig boeren. Het mooie van het kringlooppakket is dat je aan de voorkant enthousiast wordt gemaakt om mee te doen. Gebeurt dat door wet- en regelgeving en onder ‘dwang’, dan geeft dat niet het gewenste succes.”
Positieve prikkel
Voor bedrijfsadviseur Wim Honkoop was het een uitdaging om doelen en maatregelen te ontwikkelen en te beschrijven die goed zijn voor een hoge kringloopbenutting en die net dat extra zetje richting een kringloopbedrijf geven. „Een deel van de maatregelen doet een boer vaak al. Het kringlooppakket daagt uit om net iets meer te doen. De vergoeding is daarbij een positieve prikkel: geen enkel bedrijf is een gemiddeld bedrijf. Voor sommige maatregelen is een investering nodig of er zit een risico aan een actie. Lukt een flexibele beheereis niet, dan is dat geen probleem. Je krijgt alleen geen punten voor die maatregel en daardoor minder vergoeding.”
De pilot is dit jaar opgestart, een lastig jaar vanwege de droogte, zegt Honkoop. Toch is hij tevreden over de resultaten die de boeren met het kringlooppakket hebben behaald. „Tijdens de evaluaties waren de deelnemers in eerste instantie voorzichtig over het aantal maatregelen dat ze werkelijk hadden uitgevoerd. Naarmate de gesprekken meer op gang kwamen, bleken zij toch belangrijke stappen te hebben gezet door bijvoorbeeld minder kunstmest te strooien of eerder te stoppen met drijfmest uitrijden. Dat is precies het doel: net dat stapje extra zetten, zonder dat het enorm groot voelt. Het project moet voor het grote publiek interessant zijn.”
Honkoop hoopt dat het kringlooppakket breder wordt uitgerold, bijvoorbeeld in het nieuwe GLB-beleid. De controle is daarbij een aandachtspunt. „Voor de boer is het fijn als de controleur met hem meedenkt, maar tegelijk moet de controle goed geborgd zijn. Ook gaan we nog op zoek naar een versimpeling van het systeem, zeker als het breder uitgerold wordt. Daar gaan we in een volgende fase mee aan de slag.”
Twintig boeren in pilot Kringlooppakket
Het kringlooppakket is een initiatief van PPP-Agro Advies en NMI, in samenwerking met de agrarische collectieven Water, Land & Dijken (WLD) en Rijn, Vecht en Venen (RVV). De pilot wordt gefinancierd door Waternet (Amstel, Gooi en Vecht), Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Programmabureau Utrecht-West en provincie Noord-Holland. Er doen twee groepen van tien boeren mee aan het kringloopproject, uit Noord-Holland (WLD) en Utrecht (RVV). Afhankelijk van het aantal behaalde punten bedraagt de vergoeding van 20 euro per hectare tot 120 euro per hectare. De initiatiefnemers hebben de intentie om het project ook in het Waternetgebied in Noord-Holland mee te nemen.
Dit verhaal is het resultaat van een samenwerking tussen Agrio en het Ministerie van LNV en kan eerder zijn gepubliceerd in een of meerdere uitgaven van Agrio. Op het gebruikte beeld rust copyright.