In de serie ‘Jonge boeren en hun toekomst’, die we nog helemaal niet hebben op dit platform, gaat Johan Leenders zeker een rol spelen. Samen met zijn moeder Annelies runt hij een gecombineerd boerenbedrijf in Swifterbant, waar zij elke dag weer proberen zo efficiënt mogelijk met hun grondstoffen, dieren en reststromen om te gaan. In de tussentijd werkt hij als specialist biologische akkerbouw bij Agrifirm, met als doel het familiebedrijf nog minstens 40 jaar door te zetten.
En Leenders is, uiteraard, de perfecte man voor de baan. Hij is jong, ambitieus, geschoold, wil het bedrijf dolgraag de toekomst in dragen en dat het liefst op een innovatieve en verantwoorde manier. Dat wil echter niet zeggen dat er nu al niet veel gebeurt op het bedrijf. Sterker nog: alle neuzen staan dezelfde kant op: die van een kringlooptoekomst.
Twee aanvullende grootheden
Het boerenbedrijf komt van de familie Leenders en bestaat uit akkerbouw en vleeskuikens. Een combinatie die elkaar aanvult, zo blijkt. “We gebruiken tarwe uit de akkerbouw voor de kippen, met het stro beleggen we de vloer en de tarwe voeren we bij als mengvoer of als natuurlijke verrijking, waardoor de kippen gaan scharrelen in de stal,” legt Leenders uit. En de mest van de kippen wordt weer gebruikt om de landbouwgronden te verrijken. Een mooie en werkende kringloop in de Flevopolder, waar twee grootheden elkaar dus perfect aanvullen.
De kringloop tussen akkerbouw en vleeskippen draaide al ver voordat het woord en haar betekenis hip en zelfs noodzakelijk werd. Zijn vader en moeder keken toen al waar de akkerbouw en kippen elkaar konden versterken of aanvullen en hebben de akkerbouw grond al 20 jaar gevoed met de kippenmest met hun eigen stro erin.
Proces
Als in 2004 vader Kees, na een heel kort ziekbed, komt te overlijden, blijkt heel duidelijk hoe belangrijk het is dat het boerenbedrijf een familiebedrijf is. Opa, oma en oom springen bij om het bedrijf op de been te houden. In 2008 is Annelies Leenders vervolgens een van de eerste pluimveehouders die met het gildehoenconcept gaat werken. De voorloper van de Oranjehoen.
Als in er in 2014 een stal bij wordt gebouwd, komt er tussen de beide stallen een nieuwe uitloop en dat maakt het bedrijf geschikt voor alle mogelijke concepten. De Leenders’ kiezen voor het ‘Vleeskuiken 1 Ster Beter Leven-Keurmerk’, van de Dierenbescherming. Na vijf jaar ontwikkelen, zoeken en experimenteren komt de Oranjehoen eindelijk in zicht.
Oranje boven
Het onderscheidende in het verhaal van Leenders is echter zijn kip. Of, beter, de voeding van zijn kippen. Deze voeding is niet alleen natuurlijk, maar levert ook oranje kippen en kippenvlees op. ‘Oranjehoenen’ dus. Een nieuw product, bewust ontwikkeld vanwege het unieke en natuurlijke karakter: “het is een zoektocht van een aantal jaar geweest, waarin we veel hebben onderzocht. Uiteindelijk kwamen we uit bij een mix van wortel, rode bieten en kruiden. Groenten die van hem zelf of van de akkerbouw buren komt. Reststromen die ongeschikt zijn voor de winkels krijgen zo weer waarde voor de kippen.
Dat kleurt de kippen en hun vlees en geeft het al haar extra smaak mee.” Het is de kleur die hem onderscheidt van alle andere kippen, maar de Oranjehoen wil op veel meer punten uitblinken.
“We noemen hem ook wel de vijfsterren-kip, omdat we vijf thema’s hebben gecreëerd waar de Oranjehoen aan voldoet, namelijk Dierwelzijn (ster Beter Leven-keurmerk), Lokaal voer (geen geïmporteerde soja en gebruik van lokale reststromen), Duurzaamheid (de boerderij is energieneutraal), Diergezondheid (extra kruiden en groenten, geen antibiotica nodig en gebruikt) en Onderscheidend (vanwege zowel kleur als smaak),” legt de marketeer in Leenders uit.
“Net als bij opa vroeger: vijftig tinten bruin”
Om minder afhankelijk te zijn van slecht weer, of zelfs de akkerbouw, komt Leenders met een nieuwe strategie: spreiding. “Ik wilde meer verschillende soorten kippen hebben lopen, net als bij opa vroeger.” En zo begint hij de kippen ook verschillende soorten voedsel aan te bieden. Hij experimenteert met van alles, uiteindelijk ook tarra, een restant van wortels dat overblijft na het tarreren van de oogst. De eerste resultaten worden zichtbaar op een verrassende plaats. “We hebben een bouvier rondlopen die van alles meeat in die schuur, zeker wortels. We zagen op een gegeven moment een oranje gloed in zijn vacht verschijnen. Ook bij de kippen zie je het terug, beginnend met karakteristiek oranje poten.
Het is de opmaat voor wat ze al die jaren probeerden te bereiken: een eigen en onderscheidend concept, met een eigen kip in allerlei tinten van wit tot bruin, met gevarieerd voer in een energie neutrale stal waar de kip op zijn gemak kan groeien. De meerprijs voor de Oranjehoen zorgt ervoor dat we met zijn allen kunnen zorgen voor het steeds verder verbeteren.”
“Als alles hetzelfde is als bij al die anderen, kan ik mij niet onderscheiden.” Het zijn duidelijke woorden van Leenders, die voor veel meer boeren opgaan op het moment. “In het schap wil je onderscheidend zijn en dat begint bij het hebben van een goed concept,” is de les die Leenders leerde en dat was een grote ontdekkingsreis, evenals het traject wat daarop volgde. “Ik had nog nooit gehoord van de Food Service-sector, kende daar ook niemand en moest helemaal opnieuw beginnen met het zoeken van contacten, partners en samenwerkingen. Als ik terugkijk, is het maar goed dat je veel in het leven niet van tevoren weet.” Het geeft aan dat de weg die Leenders met zijn bedrijf heeft afgelegd, er een vol hobbels en tegenslagen was. Maar toch overheerst de trots op wat ze hebben bereikt en waar ze nu staan. De productie van de Oranjehoenen draait, nu is het tijd voor de verkoopkant van de onderneming en natuurlijk de droom om in de toekomst het bedrijf over te nemen en verder te gaan op de ingeslagen weg: dat van innovatie en kringlooplandbouw.
De oranjehoenen zijn online te bestellen via de website Koop een kip.
Publicatiedatum op deze site: 25 februari 2020
Dit verhaal is onderdeel van een serie artikelen voor deze website (tussen 2019 en 2021) waarin agrarisch ondernemers vertellen hoe zij werken aan de omslag naar kringlooplandbouw. Op Groeien naar morgen lees je verhalen van agrariërs die stappen zetten en maak je kennis met de Demobedrijven.