Een rondje langs de Scheveningse visketen
Op een van de mooiste plekjes op Scheveningen, misschien wel de gehele Zuid-Hollandse kust, kijk je uit over zee, haven, boulevard en het dorp zelf. Op zo’n honderd meter aan de linkerkant ligt de visafslag te wachten op een volgende lading handel. Iets verderop is een groothandel gevestigd. Doordraaiend zie je mensen langs wandelen en zitten op terrasjes. Op het moment dat er een kotter de haven in vaart, heb je de gehele ‘keten’ in beeld. De kleine en lokale keten, waarvoor de stichting Noordzeevis uit Scheveningen is opgericht.
Als inwoonster van Scheveningen, had Suzanne van der Pijll haar blik op hetzelfde speelveld gericht, toen zij in 2017 bedacht dat al dat moois te weinig aandacht kreeg: “ik ga graag uit eten en eet ook graag vis, maar wat ik op de kaart miste was Noordzeevis. We kopen en eten van alles en halen dat van ver, maar onze eigen zee zit vol met lekker, gezond en voedzaam voedsel”. Het idee broeit, ze overlegt met bekenden en mensen uit de lokale visserij. Uiteindelijk komt het via een Rabobank-stimuleringsfonds (‘Banking for food’) en een kleinschalig onderzoek naar de aangeboden menu’s bij zo’n 60 strandtenten, tot een stichting, met als doel de herkenbaarheid en bekendheid van Noordzeevis op en rond Scheveningen te vergroten.
Verdomhoekje
Maar ‘de vis’ heeft het niet gemakkelijk in Nederland, momenteel. Er heerst laagconjunctuur, zogezegd. De jeugd heeft het niet zo op vis, maar ook volwassenen zien in vis bijvoorbeeld niet het lekkere en vooral zeer voedzame alternatief voor vlees. “Wild gevangen pelagische vis kent een CO2-footprint van 0,5 kilo CO2 per kilo vis. Voor gekweekte vis ligt dat rond 3 kilo per kilo,” aan het woord is Gerard Zwijnenberg van vissersbedrijf W. van der Zwan. Even voor de beeldvorming, een kip (6,8), een hamburger (16,8) en een lamsbout (51) komen beduidend slechter uit de vergelijking. Voor de duidelijkheid: er komt dus 51 kilo CO2 vrij bij het produceren en klaarmaken van één kilo lamsbout. In zijn trotse verhaal over Scheveningen, de visserij en het bedrijf legt Zwijnenberg uit dat de door hen op de Noordzee en Atlantische Oceaan gevangen vis wel zó goedkoop en efficiënt gevangen moet worden, omdat het anders niet te betalen is voor hun doelgroep: consumenten in notabene Afrika en Azië. Want daar vindt 80% van hun afzet plaats. We hebben het dan specifiek over ‘pelagische’ visvangst, dat is vis die op open zee wordt gevangen door scholen te zoeken en deze te volgen, ondertussen zoveel mogelijk vis vangend. Zo worden er elke keer ‘hapjes’ uit de school vissen genomen. De school vissen gaat vervolgens weer haar eigen weg. Uit de pelagische visserij komt bijvoorbeeld blauwe wijting, makreel, haring, sardine en horsmakreel. Een andere vorm van visserij, demersale visserij genaamd, is vangst langs en aan de kust en op de bodem.
Goedkope alternatieven
Hij lijkt weggelopen te zijn uit een vakantievierende boyband, Robert Bloot van Seafood Center, een van de grotere groothandels in het Scheveningse. Zongebruind, sportief breed, coupe chaos en teenslippertjes onder een opgerolde spijkerbroek. Alsof hij zijn kite een paar minuten geleden in de gang heeft achtergelaten. Maar in zijn verhaal spreekt alleen maar deskundigheid en een enorme betrokkenheid bij het doel van de stichting. Hij verbindt de visveiling elke dag weer met vishandels en horeca. Hij weet dus ook exact wat er gewild is en wat niet. “Er zitten ruim 200 verschillende vissoorten in de Noordzee,” begint Bloot enthousiast, “waarvan er op slechts 30 wordt gevist. Voor sommige vissen, zoals de Pieterman, was jaren geleden nauwelijks een markt, terwijl deze nu best goed gaan. Het is ook een erg lekker en smaakvol visje”.
"In eerste instantie richten we ons op mensen in en rond Scheveningen"
Marketing van de Noordzeevis
Vis heeft alles mee, kun je eenvoudig stellen. Smaak, voedingswaarde, impact op milieu en voor iedere beurs is ruim voldoende aanbod. Vis uit de Noordzee komt ook nog eens van dichtbij, waardoor veel transportkosten (en impact op milieu) worden bespaard. Het is één groot hosanna-verhaal, ware het niet dat er maar weinig mensen zijn die dit ook zo zien, weten en er, vooral, naar handelen. “We willen deze vissoorten onder de aandacht brengen van, in eerste instantie, mensen in en rond Scheveningen. Later wellicht ook in andere Nederlandse Noordzeekustdorpen,” vertelt Van der Pijll enthousiast. De eerste stappen zijn gezet. Zo zijn er bijeenkomsten, wordt de lokale horeca benaderd en wint de stichting nog elke maand aan leden die zich belangeloos inzetten voor dit doel. Een stijlvolle uiting van alle initiatieven, is het kookboek ‘Noordzeevis uit Scheveningen’, waarin bekende Scheveningers aan de hand van een vissoort een favoriet recept delen. “Veel mensen eten zalm en tonijn, maar waarom niet een keer wijting of rode poon? Noordzeevis is lekker van smaak, lokaal gevangen en van hoge kwaliteit,” staat er geschreven in de omschrijving, waarmee het pronkstuk van de stichting alles verwoordt waar zij voor staat. Er zijn inmiddels zo’n 4000 exemplaren verkocht en samen met ‘de witte en zwarte brigade’ van het ROC Mondriaan wordt gewerkt aan een vervolg dat zich specifiek richt op jongeren tussen 18 en 30 jaar.
Elk winkelcentrum
Bekendheid genereren, de horeca langsgaan, kookboeken± aan alle kanten druppelt het ideeën en successen. “Maar we zijn nog lang niet waar we willen zijn,” is Van der Pijll helder. “Wethouder Richard de Mos uit Den Haag verwoorde het goed: in elk winkelcentrum in Den Haag moet een vishandel zijn waar men Noordzeevis kan kopen. Dat is een mooi streven en daar werken we hard aan. Door gewoon langs te gaan, mensen te laten proeven en enthousiast te maken.”
Als de avond valt en we nog een laatste blik op het Schevenings panorama werpen, tintelt de smaak van de haring nog op de tong. De geproefde vis maakte alle beloften en ambities meer dan waar. Het is wachten op meer proevers, meer fans en meer bekendheid. Is het niet vanwege de C02-footprint, het milieu of de korte en lokale keten, dan toch wel omdat het gewoon verschrikkelijk smaakvol en lekker eten is.
Publicatiedatum op deze site: 30 september 2019
Dit verhaal is onderdeel van een serie artikelen voor deze website (tussen 2019 en 2021) waarin agrarisch ondernemers vertellen hoe zij werken aan de omslag naar kringlooplandbouw. Op Groeien naar morgen lees je verhalen van agrariërs die stappen zetten en maak je kennis met de Demobedrijven.