Hoe noem je mensen die al vóór een bepaalde trend of beweging, bezig waren met activiteiten of onderdelen die later tot die beweging werden geteld? De groep die vooraf gaat aan de ‘early adopters’ dus, want die hadden eerst de beweging nodig om op aan te haken. Visionairs kun je ze noemen, omdat ze ergens mee begonnen dat nog nergens anders werd gedaan, op basis van een geloof in eigen gelijk en visie.
Ed Hendriks is zo’n visionair, al vind hij dat zelf waarschijnlijk een veel te groot woord voor wat hij deed en doet. Als initiator en oprichter van Natuurvlees stond hij een jaar of tien geleden aan de wieg van een concept dat een oplossing moest bieden voor de lage prijs die boeren kregen voor (het vlees van) hun zoogkoeien. “We begonnen met drie boeren twee runderen per week te leveren aan vijf Emté-winkels in de regio. Door onszelf te certificeren boden we een kwaliteitsniveau dat een hogere prijs per kilo rechtvaardigde. Maar het belangrijkste was: creëer een merk. Dat werd Natuurvlees,” legt Hendriks uit.
In de jaren erna groeit het initiatief uit tot een samenwerking tussen negentig boeren, honderdvijftig Emté’s en zo’n vijftig runderen per week. Het concept werkt met uitsluitend Nederlandse vrouwelijke runderen die grazen en leven in natuurgebieden. Kringlooplandbouw is een voorwaarde, al voordat de term hip en druk gebezigd werd. De inspanningen om het merk ‘te laden’ werpen duidelijk vruchten af, totdat Emté in 2018 door Jumbo en Coop wordt overgenomen van moederbedrijf Sligro Food Group. De nieuwe eigenaren willen met eigen en andere merken door en dat betekent: einde samenwerking.
1 rund = 1 hectare
Voor het merk Natuurvlees, en de aangesloten boeren, is het even spannend, maar gelukkig ziet Slagerijen Kaldenberg, verspartner van Sligro, wel degelijk heil is een samenwerking. De klanten van de groothandel eisen echter verregaande kwaliteitseisen en certificering, waarop ingezet wordt met het Twee Sterren Beter Leven Keurmerk. Dat betekent een hoge standaard voor zowel Natuurvlees als haar aangesloten boeren, ondanks de ruime ervaring die er al is met ‘verantwoord’ boeren en zelfs het principe kringlooplandbouw: “vanaf het begin zijn we al erg regionaal georiënteerd. Geen verre reizen en producten voor ons. Ons systeem is altijd ‘gesloten’ geweest, dus de runderen grazen en leven buiten. Als ze naar binnen komen krijgen ze zelf verbouwd voer en ligt er ouderwets stro. We hanteren de simpele verhouding 1 rund = 1 hectare grond,” vertelt Hendriks. Het is een bekend ‘kringloopadagium’: de hoeveelheid land bepaalt de hoeveelheid dieren. Zodat de mest kwijt kan en er ook weer voldoende voer is. “En al die tijd in de natuur vindt plaats op gepachte natuurgebieden. Zo dragen de zoogkoeien bij aan het behoud en beheer van deze gebieden. Sterker nog, ook hier bepaalt de eigenaar van de gebieden hoeveel runderen er op het land mogen lopen,” gaat Hendriks verder.
Voor de runderen ziet het leven er overzichtelijk uit. Natuurvlees is een volledig Nederlands concept. Dat betekent dat de vrouwelijke runderen worden geboren, gehouden, geslacht en uitgesneden in Nederland. De runderen worden geslacht op een gemiddelde leeftijd van 5 à 6 jaar, “maar een rund dat makkelijk drachtig wordt, kan wel 9 jaar worden,” legt Hendriks uit. Natuurvlees werkt uitsluitend met de rassen Blonde Aquitaine en Limousin, twee vleesrassen die makkelijk kalveren en op relatief weinig voer groot en stevig worden.
Groei en professionaliteit
En dat brengt ons weer terug bij de slagers. Want hoe mooi het concept ook is, je moet je vlees wel kwijt kunnen. Nadat Natuurvlees en haar boeren door de filter van het Beter Leven Keurmerk waren gehaald, waren er nog 35 van de originele 90 boeren over. Met dat team is Natuurvlees in eerste instantie een lange termijnsamenwerking aangegaan met Slagerijen Kaldenberg. Het team van Natuurvleesboeren groeit echter nog iedere dag. Zo zijn er inmiddels ruim 50 boerderijen gecertificeerd voor het leveren van Natuurvlees én wordt verwacht volgend jaar op te schalen naar circa 90 boeren. Het rundvlees wordt door de slagers verwerkt van kop tot staart. Waar het concept ook daar begon met circa 7 runderen per week, verwerkt het familiebedrijf vandaag de dag circa 25 runderen per week.
Slagerijen Kaldenberg is verantwoordelijk voor 39 slagerijen in Sligrovestigingen in Nederland en België, die worden aangestuurd en bevoorraad vanuit de enorme centrale slagerij in Vuren, Gelderland. Daarvandaan gaat het Natuurvlees naar de slagerij in de zelfbedieningsvestiging van Sligro of direct naar de eindafnemers via de bezorgservice van Sligro. Een intensieve operatie, waarin de logistiek tot op de seconde inzichtelijk is en de herkomst en route van het vlees dus ook.
Wat opvalt in het hele proces is het streven naar kwaliteit. Meer nog dan het draaien van volumes of optimaliseren van processen en winsten, gaat het de betrokken partijen vooral om kwaliteit. Kwaliteit van leven voor de runderen, de duurzame kwaliteit van de runderen zelf, het samenspel met de natuurlijke omgeving en de kwaliteit in de verwerking van de runderen tot een enorm aantal mogelijke eindproducten die via groothandel en horeca bij de consument op het bord terecht komen. De omzet is belangrijk, maar de winst is groter dan alleen de financiële component.
Publicatiedatum op deze site: 6 november 2019
Dit verhaal is onderdeel van een serie artikelen voor deze website (tussen 2019 en 2021) waarin agrarisch ondernemers vertellen hoe zij werken aan de omslag naar kringlooplandbouw. Op Groeien naar morgen lees je verhalen van agrariërs die stappen zetten en maak je kennis met de Demobedrijven.