Grote veranderingen komen tot stand bij de gratie van heel veel energie. Zo ook de veranderingen waaraan de landbouw in de Westerse wereld onderhevig is. Een van de meest enthousiaste en fanatieke voorvechters van de omslag naar een duurzamer systeem is Herre Bartlema. Hij belichaamt de energie die er nodig is om veranderingen in te zetten én uiteindelijk te laten werken.
Zijn inzet is grenzeloos en hij vraagt er voor terug, dat men zich aansluit bij de brede coalitie van denkers en doeners op weg naar een emissieloze landbouw. Herre Bartlema zet zich al jaren in voor een ander systeem van plantenvoeding. Daarbij focust hij zich op de technologische innovatie die nodig is om de plantenvoeding nauwkeuriger, zuiniger en effectiever uit te voeren voor maximale opbrengsten zonder emissies, kortweg precisiebemesting. Dat heeft weer te maken met zijn achtergrond als bemestingsspecialist en machinebouwer.
Precisiebemesting
“Precisiebemesting wordt al op grote schaal toegepast,” begint Bartlema. “Bijna alle Nederlandse boeren passen het op een of andere manier toe. Denk aan zodebemesting, het aanlengen van de mest met water of aan rijenbemesting met fosfaat bij aardappelen, mais en bonen.” En niet zonder resultaat, want het gebruik van kunstmest is de laatste twintig jaar gehalveerd, die daling zet zich voort”, houdt Herre mij voor, “de laatste twee jaar zelfs met zo’n 10% per jaar”.
Hoe dan nu verder? Hoe en waar zetten we de volgende stap? “Aan de keukentafel”, zegt Bartlema gedecideerd. “Dit voorjaar richten we ons op de bemestings-en voerverkopers en de overige erfbetreders, die hun producten en diensten aan de agrarisch ondernemers leveren. Met de boodschap, dat precisiebemesting met vloeibare meststoffen geproduceerd uit reststromen de beste landbouwkundige praktijk is, die geld oplevert voor de ondernemers en fors bijdraagt aan vermindering van de emissies.” Deze inspanningen zijn in een programma gebundeld, genaamd ‘De boer aan het roer’.
“Innoveren is beter dan saneren”
Voorbeelden van landbouwkundige praktijken
Door het grote aanbod van reststromen, kan ruimschoots in de behoefte aan plantenvoeding met precisie in Nederland worden voorzien. Daarbij gaat het om het juiste plantenvoedende element, toegediend op het juiste moment, altijd in de wortelzone en mondjesmaat. Het is de eerste pijler van de kringlooplandbouw. Andere pijlers zijn: het behandelen van de bodem met precisie, dus met lichte machines en minimale grondbewerking. En diervoeding, ook weer met precisie, dus met eiwit en energie van eigen land en nauwkeurig aangevuld met voer uit reststromen . Al deze ontwikkelingen en ideeën worden breed gedragen, merkt Bartlema. Niet zo gek ook, vindt hij, want “innoveren is beter dan saneren”.
Wat zijn nu voorbeelden van beste landbouwkundige praktijken voor de kringlooplandbouw?
Bartlema somt er gemakkelijk een paar op, gevolgd door een welgemeend advies “probeer het een keer uit!”:
1) Stap over op ammoniakale stikstof in het voorjaar, dat geeft meer gras met betere eiwitten.
2) Zaai nieuwe grassoorten in die diep wortelen
3) Gebruik lichte machines, zodat je (veel) minder last hebt van bodemverdichting
4) Dien alle meststoffen toe in de wortelzone
5) Gebruik kunstmestvervangers
Dag van de Kringlooplandbouw
De laatste les of tip gaat over ‘grasmanagement’. “Hier is veel meer uit te halen,” begint Bartlema. “Nu komt er gemiddeld 10 ton droge stof uit gras van een hectare grond, dat kan zeker worden verdubbeld naar 20 ton.” Hoe dan? “Door de beste rassen te kiesen, op tijd te maaien, door het hele jaar te benutten, door op eiwit en suikergehalte te sturen.”
Dit en meer, komt ook 21 juni 2021 aan bod. Dan staat ‘De dag van de Kringlooplandbouw’ voor de derde keer op het programma. Vooral de erfbetreders zijn welkom, als speerpunt van Bartlema’s inspanningen en enthousiasme. De dag start met een symposium, waarin onder andere de voortgang in de kringlooplandbouw in Nederland wordt besproken aan de hand van concrete KPI’s, (kritische prestatie-indicatoren), zoals de daling in de hoeveelheid gebruikte kunstmest en in de hoeveelheid gebruikt krachtvoer. Daarna volgt een machineshow en infomarkt. Het valt te verwachten, dat tegen die tijd de coronamaatregelen niet meer van kracht zijn en dat veel ondernemers weer toe zijn aan gezelschap! Het is ook de perfecte gelegenheid om de energie van Herre Bartlema persoonlijk te beleven, hij heeft genoeg voor ons allemaal.
Publicatiedatum op deze site: 14 januari 2021
Dit verhaal is onderdeel van een serie artikelen voor deze website (tussen 2019 en 2021) waarin agrarisch ondernemers vertellen hoe zij werken aan de omslag naar kringlooplandbouw. Op Groeien naar morgen lees je verhalen van agrariërs die stappen zetten en maak je kennis met de Demobedrijven.