Podcast Voeten in de Aarde #6: Koe en eiwit

00:00:01
Marijke: Dit is Voeten in de Aarde, een podcast waarin ik, Marijke Roskam, boerderij en land afreis om met agrariërs in gesprek te gaan over innovaties in de landbouw. Innovaties die kunnen zorgen voor een financieel gezond en robuust voedselsysteem in Nederland. Voor deze aflevering reis ik af naar Haarlo, in de Achterhoek. Ik ontmoet daar Erwin Wunnekink bij zijn melkveehouderij. Erwin is een echte ondernemer en is altijd op zoek naar manieren om zijn bedrijf te optimaliseren. Daarom is hij afgelopen jaar druk bezig geweest met het verlagen van het ruwe eiwit in zijn voer.

00:00:37
Erwin: Voor mij is dit de essentie van melkveehouder zijn. De techniek van hoe voed ik die koe, hoe blijft die koe gezond en hoe haal ik er een optimale productie uit? Voeding is de basis van alles.

00:00:48
Marijke: Erwin werkt daarnaast ook als voorzitter melkveehouderij bij LTO Nederland, waar hij dit onderwerp vaak tegenkomt. Zo is hij afgelopen maanden in gesprek geweest met ketenpartners en erfbetreders om een convenant op te stellen met duidelijke doelen voor het verlagen van het eiwit. Ook bij het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur zijn ze druk bezig met het eiwit in koeienvoer. Ik nodig daarom Sandra Doevendans uit. Zij is senior beleidsmedewerker diervoeder en kan mij alles vertellen over de pilot Koe en Eiwit van het ministerie en de kansen die er voor melkveehouders liggen.

00:01:19
Sandra: Zij kunnen zelf bepalen hoe zij hun rauwe eiwitgehalte verlagen. Het is niet, je moet een bepaald diervoeder ingrediënt wel of niet gebruiken. Maar het gaat echt over het vakmanschap van zo'n melkveehouder.

00:01:30
Marijke: Straks schuif ik aan tafel met Sandra en Erwin, maar eerst vraag ik Erwin om mij een korte rondleiding te geven over zijn bedrijf. We stoppen bij de Voederbulten. Daar ligt het voer opgeslagen waar Erwin de afgelopen tijd zo hard aan heeft gewerkt. Erwin, waar zijn we en wat zien we?

00:01:48
Erwin: We zijn op de boerderij in Haarlo bij mij thuis en we staan op dit moment bij onze voeropslag. Dus waar eigenlijk al het kuilvoer ligt. We zien hier graskuilen en maïskuilen die we voeren momenteel.

00:02:05
Marijke: Over dat voer: Wanneer begon jij daar meer over na te denken? Wanneer dacht je nou die eiwitten, daar moet ik wat mee?

00:02:11
Erwin: Nou ja, dat gaat al, soms voel je je bijna oud, maar dat gaat al ver terug. Zeker het lage eiwit voeren. Dat begon al ten tijden van MINAS en dat is eigenlijk eind jaren negentig. De mineralen-aangifte en registratiesysteem.

00:02:24
Marijke: Kennen we die nog, die hele boekhouding?

00:02:26
Erwin: Ja inderdaad. Dus dan zie je daar de aan- en afvoer posten waar je toen mee zat en daar was eiwit of eigenlijk krachtvoer via eiwit was daar een hele belangrijke variant in en ook de aanvoer van kunstmeststoffen. Het is weer heel actueel geworden eigenlijk de laatste twee/drie jaar nu met ammoniak discussie natuurlijk, maar ook waterkwaliteit en vooral nu ook de totale mestproductie in Nederland. Dat kun je beïnvloeden door staarten te tellen, zeg ik altijd. En ook door alles wat wij aanvoeren van buiten Nederland wat daar invloed op heeft. In dit geval is dat dan vooral krachtvoer kanten en de meststoffen kant waar je over praat.

00:03:02
Marijke: Wat maakt het leuk en boeiend om daarmee aan de knoppen te draaien? Want je kunt dus als ondernemer impact hebben.

00:03:09
Erwin: Jazeker! En ja, wat maakt het leuk? Dat is denk ik vooral je wordt wat uitgedaagd over je vakmanschap. Het is toch de kunst om zeg maar heel efficiënt om te gaan met alles. En dat is toch één van de kanten natuurlijk, de financiële kant die er ook aan zit. Wat er niet in gaat hoeft er ook niet of gaat er ook niet uit. Maar het is dan natuurlijk wel een soort van balans die je dan hebt, want te laag eiwit voeren kost ook geld, dus je wil wel productie houden en die dingen.

00:03:37
Marijke: Wat is de impact op de gezondheid van de koeien?

00:03:41
Erwin: Nou, die staat voorop bij mij ook. Dus als eerste waar ik naar kijk. Punt 1: hou je de gehaltes rond vind ik belangrijk. Dat is natuurlijk een financiële factor. Maar ook ja, zit de glans op de koeien? Ja, ik heb er een hekel aan als je ze dof vindt aankomen en andere dingen dat je denkt van voedings technisch klopt het niet. Je kijkt ook altijd naar de mest. Hoe is die? Is die niet te stevig? Is ie niet te vlot? Dus dat zijn wel de eerste factoren waar je op let, dus dat is toch een beetje je gevoel. En dan toch uiteindelijk wel goed gaan kijken van: oké, wat doen we op papier nu eigenlijk? Dus er zitten een aantal sporen meer dus.

00:04:18
Marijke: En hoe doe je dat? Want dat is ook nog een belangrijke vraag, hoe breng je dat eiwit dan naar beneden?

00:04:24
Erwin: Nou, het begint uiteindelijk al in het voorjaar met bemesten, dus we zijn nu ook gewoon wel met het bemestingsplan bezig. Zeker nu met minder ruimte is dat wel belangrijk. Dus we zijn echt wel heel bewust bezig met hoeveel doe ik op gras? hoeveel doe ik op maïs? Ook wel een beetje kijken, we hebben veel klaver percelen ook nog de laatste jaren ingezaaid. Hoe gaan we daar mee om? Daar kun je toch wat minder doen, dus dat is eerste. Tweede is denk ik toch de graskwaliteit die heel erg belangrijk is. We hebben een paar hele oude grasmatten zeg maar, waar je toch wat kritisch op bent en waar we toch wat grassoorten hebben staan die wat minder helpen. Laten we het dan maar zo zeggen. Dus daar moet je goed naar kijken. Dus dat is de basis denk ik. Dan begint het vervolgens met wanneer maaien? Nou ja, heb je niet altijd in de hand en zeker zoals afgelopen jaar was dat echt een drama. Dus dat is dan het oogstmoment. En ook de bewaring is dan het punt. En dan begint de puzzel met het rantsoen. Dus ja, elke boer zal dat in principe geleerd hebben op school, zeg maar. Maar dan daar heel bewust mee bezig zijn en daar soms ook de grens opzoeken is wel, en ook de juiste mensen om je heen hebben die die grens met jou willen opzoeken is wel belangrijk.

00:05:30
Marijke: Als we nou kijken naar het innovatieve karakter, want je zegt, we zijn al sinds de jaren negentig hier als sector mee bezig. Als je dan toch kijkt naar de afgelopen jaren, de programma's, wat vind je dan het innovatieve eraan?

00:05:43
Erwin: Het innovatieve zit... ik denk als ik dat vergelijk met de jaren negentig, als we kijken wat we nu doen, ik denk met kennis van rantsoen is veel meer gekomen. Ik denk de grassen die we hebben, de rassen moet ik zeggen eigenlijk, verteerbaarheid van dingen. Zoveel innovatie is daarop geweest. Weidegang die ingepast wordt op veel innovatievere manieren. We melken met robots wat we toen niet hadden. We kunnen dingen meten in de melk, wat we toen niet konden. Dat we eigenlijk veel meer handvaten hebben om die scherpte op te zoeken. En daar zit het innovatieve in. Nou ja, elk seizoen een rantsoen is dan zo'n leuke kreet. Maar hoe ga je nu weidegang makkelijk toepassen bij de juiste kuilen? Het is nu vaak heel veel gepuzzel, maar kunnen we dat ook nog makkelijker maken dat die boer zelf daar op een makkelijke manier mee kan puzzelen.

00:06:31
Marijke: Erwin en ik verplaatsen ons naar binnen en daar schuift ook Sandra bij ons aan. We praten over de mogelijkheden voor het verlagen van het eiwit in voer en de manieren waarop agrariërs hiervan kunnen profiteren. Sandra, je werkte bij het ministerie aan het dossier Diervoeder. Waarom is eiwit in het rantsoen een belangrijk thema voor ondernemers die nu luisteren?

00:06:56
Sandra: Sowieso is diervoeder een heel belangrijk thema, want diervoeder heeft gewoon heel veel resultaat eigenlijk direct op de dierlijke productieketen, dus de melk en de eieren die wij consumeren, nou daar heeft diervoeder gewoon heel veel invloed op en het ruwe eiwitgehalte, in die zin kan daar ook een hele relevante rol in spelen, omdat het verlagen, of eigenlijk het optimaliseren van het ruwe eiwitgehalte in het voer maakt gewoon dat koeien minder ammoniak uitstoten en er ook minder stikstof in de mest terechtkomt. En dat is een belangrijk instrument eigenlijk die veehouders in kunnen zetten om aanpassingen te doen.

00:07:33
Marijke: En we horen je al zeggen: in kunnen zetten. Wat zie jij in de praktijk? Want je hebt al een hele lange carrière in die diervoeding. Hoe zijn ondernemers daar nu mee bezig en hoe kunnen zij nog meer sturen?

00:07:45
Sandra: Nou ja, we zijn al langere tijd met de sector ook bezig op het ruw eiwitgehalte verlagen in het rantsoen. Hebben we ook een pilot, bijvoorbeeld voor ingericht 'koe en eiwit'. En wat je wel ziet is dat melkveehouders zeker betrokken bij zo'n pilot, echt frontrunners zijn, heel gemotiveerd zijn om ermee aan de slag te gaan.

00:08:04
Marijke: Een groep van rond de 150?

00:08:05
Sandra: Klopt ja. En die zijn eigenlijk heel nieuwsgierig naar wat kunnen zij doen om dat ruw eiwitgehalte te verlagen? En nou ja, je ziet ook wel landelijk dat dat inspirerend werkt. Ja en we kunnen alleen maar hopen natuurlijk dat melkveehouders ook deze podcast luisteren en denken; hey, misschien kan ik daar ook nog wel meer doen dan wat ik nu al doe.

00:08:25
Marijke: Want welke aanstekelijke verhalen horen jullie terug van de ondernemers die in die groep van 150 zitten?

00:08:31
Sandra: Ja, nou ja, vooral dat ze zelf aan het stuur staan. Dus zij kunnen zelf bepalen hoe zij hun ruwe eiwitgehalte verlagen. Het is niet je moet een bepaald diervoeder ingrediënt wel of niet gebruiken. Maar, het gaat echt over het vakmanschap van zo'n melkveehouder die kijkt naar zijn weiden. Wat is het juiste moment om te mesten? Het juiste moment om te maaien? Nou, dat zijn gewoon hele tastbare dingen waar zo'n boer zelf mee aan de slag kan.

00:08:57
Marijke: En Erwin, dat woord: sturen, dat is belangrijk in deze podcast?

00:09:01
Erwin: Ja inderdaad, het is letterlijk sturen. Nou ja, wat Sandra ook zegt van: kijk naar gras en dat soort dingen. Het moment waarop je dingen maait. Maar ook de samenstelling van je grasmat, daar kun je op sturen. Inderdaad.

00:09:17
Marijke: En ik kan mij voorstellen als ondernemer ben je aan veel zaken overgeleverd. Het weer, misschien wel hoe allerlei regelgeving zich verder ontwikkelt. Maar hierin zit je dan wel achter het stuur. Hoe is dat bij jou in ontwikkeling gegaan?

00:09:35
Erwin: Nou ja, ik word zeker omdat ik ook bestuurlijk actief ben, kan ik bloedchagrijnig worden van regelgeving, ben ik heel eerlijk in.

00:09:42
Marijke: Je zou het niet zeggen met zo'n enorme grijns constant.

00:09:48
Erwin: Voor mij is dit wel de essentie waar je mee bezig bent met je dieren. Om daar het maximale, of het optimale moet ik zeggen, uit te halen. Voor mij is dit de essentie van melkveehouder zijn. De techniek van hoe voed ik die koe? Hoe blijft die koe gezond en hoe haal ik er een optimale productie uit? En daar raakt dit heel erg aan. Voeding is eigenlijk de basis van alles.

00:10:09
Marijke: En ik kan me voorstellen dat jij dus ook geïnteresseerd bent in die pilot en wat daar de bevindingen zijn. Wat hoor jij terug en hoe zouden we dat met z'n allen ook kunnen gebruiken, die kennis?

00:10:22
Erwin: Nou, het is niet alleen Koe en Eiwit. Natuurlijk is dat een heel belangrijk project, maar ik bedoel VK Oost is een hele belangrijke, daar ben ik zelf op geabonneerd zeg maar ook op een nieuwe nieuwsbrief. Ik heb daar ook vroeger meegedaan, maar nou als je bestuurder bent dan is het soms prioriteiten stellen van waar kun je wel en niet doen. Maar daar daar lees ik veel over. Ik denk verantwoorde veehouderij was ook een site waar echt veel informatie te vinden is. Netwerk Praktijkbedrijven. En ik vind het een absolute aanrader om naar Koe en Eiwit, naar die site te gaan. Daar zie je echt de frontrunners, die zitten daar echt, gaan best ver zeg maar in het terugdringen daarvan. Maar ook, en ik denk dat daar nog heel veel meer mogelijk is om dat voor het bredere publiek zeg maar. Daar schaar ik mijn bedrijf dan ook maar onder, die niet dagdagelijks helemaal diep in zit. Maar wie toch de goeie dingen wil doen. Er zitten heel veel tips in en ik denk dat we daar ook de de erfbetreders hier ook nog veel meer in mee kunnen nemen om het ook vooral makkelijker te maken.

00:11:25
Marijke: Want jij zit druk te knikken, die erfbetreders, want daar hebben we er een heleboel van. Wat zouden zij kunnen doen?

00:11:33
Sandra: Nou ja, die kunnen ook met die melkveehouder in gesprek gaan. Van wat kun je doen? Wat zijn de mogelijkheden? Wat past bij jouw bedrijf? Want er is niet één one size fits all oplossing voor alle melkveehouders en ik denk dat daar de erfbetreders ook een hele belangrijke rol kunnen spelen. Dus ook die kennis die op de verschillende platformen die je ook al noemt om dat te vertalen naar: hoe zou dat in jouw bedrijf kunnen werken?

00:11:55
Marijke: Er zijn natuurlijk verschillende belangen en als het goed is heb je een gezamenlijk belang. Maar voor die ondernemers die denken: ja, kan ik nou eens met iemand sparren die met een frisse blik naar mijn bedrijf kijkt? Dat kan hè?

00:12:06
Sandra: Ja, zeker. Er zijn onafhankelijke voeradviseurs, die niet gebonden zijn aan een specifieke veevoer producent. Maar ik denk dat je ook een zekere mate van onafhankelijkheid mag verwachten van adviseurs die wel verbonden zijn aan een fabrikant.

00:12:24
Erwin: Nou ja, Ik denk dat dat ook het belangrijkste is. Want kijk, de grootste groep is gewoon niet afhankelijk die zijn gewoon gerelateerd aan een product wat ze verkopen. Ja en daar hebben we nu ook de gesprekken mee, om in een samenwerking of in een convenant aanpak juist te kijken van kunnen we ook gezamenlijk hier wat aan doen? En ik denk ook voor een individuele boer is het nu gewoon de vraag van punt één hoe hoog is mijn ureum over het hele jaar? En de tweede vraag is van hoe hoog is mijn ruw eiwit in het rantsoen over het hele jaar? En als je mij die vraag zou stellen dat ureum nou, die wordt dagelijks of elke drie dagen gepubliceerd. Maar als je mij zou vragen van wat is het jaarlijkse ureum getal wat je hebt over het afgelopen jaar. Ja dan moet je vaak even wat beter kijken. Ruw eiwit is nog weer een andere, want die is niet zomaar vindbaar. Je weet het wel hoe het uitgerekend wordt. En ik denk dat je dat met je voerleverancier, dat is de eerste vraag die je moet stellen. Hoe hoog is die eigenlijk? Zeker nu, in de situatie waarin we zitten. Dat nou ja, vanaf volgend jaar, als we de derogatie kwijt zijn, dat ruim 90% van de bedrijven op mest moet afvoeren, dan is deze vraag super relevant.

00:13:32
Marijke: Ja, het is vrijwillig, maar niet vrijblijvend als ik het zo hoor.

00:13:37
Sandra: Ja, nou ja, vanuit de overheid scheppen we meer regels in de brede zin. Dus moet je bijvoorbeeld aan de stikstofregels denken. Maar ook water. Dat is natuurlijk de aanleiding, ook van de mestregelgeving dus. Dat is eigenlijk het bredere kader. En nou ja, wat Erwin hier ook mooi schetst met dat convenant wordt eigenlijk de vertaalslag gemaakt. Hoe kan een individuele melkveehouder daar ook invloed op hebben? En ja, uiteindelijk is het in aller belang om hiermee aan de slag te gaan.

00:14:08
Marijke: Ja en dat convenant. Hoe kan de ondernemer die nu luistert ook? Hoe kan die daar handen en voeten aan geven?

00:14:16
Sandra: Nou ja, wat ik een heel mooi element van dit convenant vind, is dus dat die erfbetreders hier een hele belangrijke rol in spelen en ook mee tekenen met dit convenant en zich dus ook committeren aan het gesprek aan de keukentafel, met de melkveehouder om gewoon te kijken wat wat kan ik hier doen? En dat maakt het denk ik het meest praktisch toepasselijk ook voor een individuele melkveehouder.

00:14:44
Marijke: Wordt er rekening gehouden met de verschillende grondtypes? Want dat zal ongetwijfeld een vraag zijn van veel mensen die nu luisteren.

00:14:50
Sandra: Ja, nou dan kijk ik ook een beetje naar Erwin, want Erwin is dichter betrokken bij de inhoud van het convenant. Maar de grondsoort maakt zeker uit wat je kunt halen, want dat is voor het ene grondgebied, is het makkelijker om laag te gaan dan de andere.

00:15:07
Erwin: Ja grond type is belangrijk. Maar ook zit ik in een grensgebied en dat is vaak gerelateerd ook aan grond of kijken naar veenweide. Veenweide is gewoon moeilijker om een laag ruw eiwit te realiseren omdat de bodem waarop je je gras verbouwt gewoon van zichzelf al veel stikstof levert. Dus daar zal je wel met bemesting en dat merk je ook in de koe en eiwit aanpak wel dat er ook veenweide bedrijven zijn die substantieel lager scoren dan het veenweide gemiddelde. Ik denk als je kijkt naar het noorden waar je echt ook echt hele grote gras gebieden hebt en dat zie je ook in melk stromen wel terug. Ik denk dat waar eigenlijk heel erg gepromoot wordt in melk stromen waar je veel gras moet hebben. Ja, daar is het best wel lastiger om dan in een bedrijf waar veel maïs zit zeg maar, om daarmee dat te vergelijken. Dus ik vind ook niet zo dat het is van het één is beter dan het ander. Het gaat er gewoon om van: zit jij in de regio of de bodem waar je zit, doe je daar het maximale om zeg maar efficiënt te boeren.

00:16:06
Marijke: Precies, een soort inspanningsverplichting?

00:16:07
Erwin: Precies. En daar zit nog wel een hiaat ook richting Koe en Eiwit. Of laten we zeggen waar we kennis nog op kunnen doen. En die vraag die gaan we uitzetten in het convenant. Ook bij de Wageningen Universiteit dat we eigenlijk zeggen: kunnen jullie wat meer duiden op welke grondsoort een bepaald ruw eiwit gehalte of met welk gras-maïs aandeel je een bepaald ruw eiwit kunt halen.

00:16:32
Marijke: Een soort benchmark?

00:16:33
Erwin: Meer een benchmark inderdaad, van hoe doe ik het nu ten opzichte van zo'n norm? Het convenant heeft 160 gram ruw eiwit in het rantsoen gemiddeld over Nederland in zich voor 2025 en dan gaan we naar 158 richting 2026. Maar als wij, en dan praat je over ongeveer vijf gram ten opzichte van 2023 moet ik zeggen, want toen hadden we 163 gram dat we dan dalen. Kijk, dat scheelt ons uiteindelijk ongeveer 80.000 koeien die we niet zouden hoeven te krimpen om onder de plafonds te komen.

00:17:06
Marijke: Dan hoef je niet minder staarten. En dus eigenlijk heb je met elkaar geen excuus om het niet te doen als ik het zo hoor.

00:17:12
Erwin: Nee, het collectief heeft geen excuus. Het individu heeft altijd een excuus.

00:17:17
Marijke: Ik zie jou lachen. Welke excusen en welke jamaar-en hoor je eigenlijk?

00:17:20
Erwin: Nou ja, kijk, als ik hier niet aan meedoe, dan heb ik daar individueel geen enkele consequentie aan. Los van het feit dat ik waarschijnlijk wel wat geld kan verdienen als ik wel meedoe en dat moet dan de motivatie zijn. Maar ja, daar heeft ook niet iedereen een motivator in, want geld is niet altijd leidend, maar dat is wel de hoop die ik heb door het goed neer te zetten, de kennis uit Koe en Eiwit. De kennis uit praktijknetwerk te gebruiken. Dat we daarmee toch boeren gaan motiveren en vooral dat die erfbetreders hierin meedoen. En niet alleen de voerleverancier maar ook de financieel adviseurs.

00:17:53
Marijke: Maar ik hoor jou, zeg maar op financiën kan dat voordeel opleveren. Ik hoorde je ook buiten vertellen over de gezondheid van de koeien.

00:17:59
Sandra: Ja.

00:18:00
Erwin: Want te veel ruw eiwit, dat zien we ook zeker met hoger ureum getal, dat is ook weer nadelig voor vruchtbaarheid bijvoorbeeld.

00:18:05
Sandra: Ja en ook over diergezondheid, is misschien ook wel goed om te vermelden dat in de verschillende pilots die ook zijn gedaan dat er ook heel veel aandacht is voor diergezondheid. Want te laag, te is nooit goed, te veel niet, maar te laag ook niet.

00:18:17
Marijke: Matig is het woord.

00:18:17
Sandra: Ja, en daar is echt nog wel ruimte om minder eiwit te voeren zonder dat dit ten koste gaat van diergezondheid. Of ook bijvoorbeeld de melkproductie. Want dat zijn natuurlijk ook hele belangrijke elementen voor een melkveehouder.

00:18:31
Erwin: Er zit wel een belangrijk deel in. Kijk waar we het nu over hebben is van waarom zou je wel of niet doen. En dan kom je wel bij van wat is nou, in een mooi woord de incentive in goed Nederlands, maar wat is nou de de stimulans? Zeg maar voor een melkveehouder om mee te doen en daar zit ik wel naar te kijken Van. Zijn er nog andere mogelijkheden om stimulansen in te bouwen? Want zeker als je naar de ammoniak kant kijkt hiervan, ja dan wordt het toch ook voor boeren wat minder tastbaar omdat ze dan zeggen van: ja maar mijn vergunningverlening schiet ik niks mee op en waarom zou ik dit doen? Dan zou ik daar graag via vergunningverlening aandacht voor willen hebben. Wij moeten dan werken aan borging van dat je ook daadwerkelijk die input dat je dat meet, daar wil ik graag een stoffen balans voor hebben. Dus we hebben het hele convenant ook opgebouwd uit drie fases, dus het eerste is dus neerzetten en groot maken. Dat is dit jaar volgend jaar toch echt werken en monitoren dat we nog verder naar beneden gaan. Maar in het derde jaar willen we heel graag aan die stoffen balans werken en via die stoffen balans, dat we daarvan zeggen van ja dat we daar ook vergunningverlening aan op kunnen hangen.

00:19:27
Marijke: Ik hoor Erwin vooral spreken in kansen en we meten al zoveel.

00:19:32
Sandra: Nou ja, het is ook niet voor niks dat dit kabinet ook heel erg kijkt naar doelsturing als instrument om zo mee verder te gaan. Dus ik denk dat het ook heel mooi is om de ervaringen die hier worden opgedaan om die daar ook voor te benutten. Dus nou het lijkt wel dat het die richting ook op gaat.

00:19:48
Erwin: Nou ja, we zitten heel vaak over overheid, maar dat wil ik dan ook wel, Wat mij echt opviel Afgelopen. Nou ja, het was dan vrij recent dat we daar waren, maar dat ook wel vn de permanente vertegenwoordiging in het buitenland ook echt heel goed aangelijnd was op dit en dat we ook die kennis ophalen. Dus daar ben ik ook blij mee. Dus in dat opzicht zie je ook wel de beweging, maar het mag van mij wel wat sneller.

00:20:07
Marijke: Wat voor investering vraagt dit van de ondernemers? Is dat investeren in de tijd om de informatie op te zoeken die jullie hebben genoemd? Zijn dat ook andere investeringen? Hoe gaat dat in zijn werk?

00:20:19
Sandra: Nou ja, dat moet ik natuurlijk ook even naar Erwin kijken hoe zijn praktijkervaring is. Maar voor mijn beleving kost dit niet geld, maar vooral aandacht en tijd en interesse om hier meer over te leren en meer aan de gang te gaan met dit onderwerp. Maar niet duurdere diervoeder grondstoffen?

00:20:39
Marijke: En zijn er algemene toepassingen of merken jullie dat het toch echt wel maatwerk is Erwin?

00:20:44
Erwin: Nee, het is absoluut maatwerk. En dan begint het toch met inzicht te krijgen in van je kuilanalyses om daar eens goed doorheen te gaan met je voerleverancier. Maar ik denk ook laten die bedrijven dan eerst eens beginnen met een ureum aanpak. Dus hoe zit je met je ureum en ben je daar laag mee?

00:21:02
Marijke: Ja, daar kun je stappen in zetten. Onderaan de streep, altijd zo'n lekker Nederlandse vraag, wat ben je daarmee opgeschoten?

00:21:09
Erwin: Nou, Ik denk dat je daarvoor met je accountant ook in gesprek moet. Of in ieder geval kijk eens goed in je boekhouding. Hoe zijn je krachtvoer kosten? Dat vind ik altijd een goeie. Hoe zijn je kunstmest kosten? Dat vind ik altijd een goeie. En ik heb lang genoeg in studiegroepen meegelopen, maar ik denk als je de vergelijkingen goed kijkt, er zit bijna een een jaarinkomen tussen de beste en de slechtst presterende. Nou, je hoeft er geen jaarinkomen uit te halen, maar als je 10% van een jaarinkomen eruit haalt heb je ook al veel winst. Dus dat is de financiële onderaan de streep. En de bedrijven die het heel scherp doen. Ja, waar zit dan daar de motivator nog? En dan is mijn ervaring wel juist de bedrijven die het heel scherp doen zijn altijd wel op zoek naar mogelijkheden van kan het nog beter. Ja, dus daar zit vaak de motivatie in het de uitdaging van het vakmanschap.

00:21:57
Marijke: De sport

00:21:57
Erwin: De sport ja.

00:21:57
Marijke: Als het gaat over eerste stappen, want we hebben het over frontrunners. Maar wij praten natuurlijk ook tegen een enorm peloton wat misschien wel wil, maar niet altijd weet hoe. De eerste stappen te zetten, Sandra, wat kunnen wij doen als we luisteren en denken: ik mot er wat mee of ik wil er wat mee?

00:22:16
Sandra: Ik zou vooral zeggen: ga met je voeradviseur in gesprek en vraag eens na wat kan ik nog doen? Ja, wat zijn nou stappen om te beginnen? Er is heel veel informatie te vinden op bijvoorbeeld de website van Koe en Eiwit, Netwerk Praktijkbedrijven. Er is echt al heel veel informatie beschikbaar en ga in gesprek met je voerleverancier.

00:22:38
Marijke: Want waar word jij enthousiast van? Mensen zien jouw gezicht niet, maar als het hier over gaat, dan gaat er iets aan bij jou. Waar zit jouw hoop en jouw handelingsperspectief?

00:22:49
Sandra: Nou, Ik hoop dat we hier melkveehouders mee inspireren, motiveren om met hun eigen vakmanschap hier stappen te kunnen maken. En ja, ik denk dat daar gewoon heel veel kansen liggen. En ik hoop dat de melkveehouders die luisteren dat ook zo zien en nou in ieder geval de nieuwsgierigheid gaan hebben om het gesprek op te starten.

00:23:16
Marijke: En voor jou de eerste stappen waarvan je denkt nou daar kun je mee beginnen?

00:23:20
Erwin: Nou, opdreunen wat je ureum getal was afgelopen jaar. Daar begint het mee. Dan vervolgens wat is je ruw eiwit getal? En als je het niet weet, moet je het uitzoeken en als je het wel weet dan ga je kijken van: oké, is dit nou echt scherp ja of nee en kan ik daar meer op doen? Dat zijn de meest basale stappen om te beginnen.

00:23:35
Marijke: Over een paar jaa, waar zijn we dan met de sector op dit gebied?

00:23:38
Erwin: Ik denk dat wij, als onze wens uitkomt en we gaan echt sturen op input en output, dat we hier echt een hele grote stap gaan zetten.

00:23:54
Marijke: Voeten in de Aarde is een productie van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur en uitgevoerd door Havas Lemz en Microphone Media. Wil je meer weten over koe en eiwit of andere innovaties in de landbouw? Ga dan naar groeiennaarmorgen.nl